Soňky ýyllarda adaty plastmassa bilen baglanyşykly ekologiki netijeleriň barha artýan habardarlygy bilen deňeşdirip, durnukly materiallar baradaky çykyş görlüp-eşidilmedik güýje eýe boldy. Biodegrirlenip bilinýän materiallar, tegelek ykdysadyýetiň ahlak kadalaryny we çeşmelerden peýdalanmagy öz içine alýan umyt şamçyragy hökmünde ýüze çykdy. Bölünip bilinýän materiallar daşky gurşawyň täsiriniň azalmagyna özboluşly goşant goşýan dürli kategoriýalary öz içine alýar.
1.PHA
Polihidroksiýalkanoatlar (PHA) mikroorganizmler, adatça bakteriýalar, belli bir şertlerde sintez edilýän biodegrirlenip bilinýän polimerlerdir. Gidroksiýalkanoik kislota monomerlerinden düzülen PHA biodegrasiýa, ösümlik şekerlerinden täzelenip bilýän çeşmeler we köpugurly material aýratynlyklary bilen tapawutlanýar. Gaplamakdan başlap, lukmançylyk enjamlaryna çenli amaly programmalar bilen, PHA adaty plastmassadan geljegi uly ekologiýa taýdan amatly alternatiwany görkezýär, tygşytly we uly önümçilikde dowam edýän kynçylyklara garamazdan.
2.PLA
Polilaktiki kislota (PLA) mekgejöwen krahmasy ýa-da gant ýaly täzelenip bilýän çeşmelerden alnan biodegrirlenip bilinýän we bioaktiw termoplastiki. Aç-açan we kristal häsiýeti bilen tanalýan PLA öwgä mynasyp mehaniki aýratynlyklary görkezýär. Gaplamak, dokma önümleri we biomedikal enjamlar ýaly dürli programmalarda giňden ulanylýan PLA, biokompatisiýa we daşky gurşawa täsirini azaltmak ukyby bilen bellenýär. Adaty plastmassalara durnukly alternatiwa hökmünde, PLA dürli pudaklarda ekologiýa taýdan arassa materiallara barha artýan ünsi artdyrýar. Polilaktiki kislotanyň önümçilik prosesi hapalanmaz we önüm biodegrirlenip bilner. Tebigatda aýlawy amala aşyrýar we ýaşyl polimer materialdyr.
3.Selluloza
Sellýulozaösümlik öýjük diwarlaryndan alnan, gaplaýyş pudagynda barha köpelýän köpugurly materialdyr. Dikeldilýän we bol çeşme hökmünde sellýuloza adaty gaplama materiallaryna durnukly alternatiwa hödürleýär. Agaç süýdünden, pagtadan ýa-da oba hojalygynyň galyndylaryndan bolsun, sellýuloza esasly gaplama birnäçe artykmaçlygy üpjün edýär. Sellýuloza esasly gaplamalar tebigy taýdan biodegrirlenip, wagtyň geçmegi bilen tebigy ýagdaýda döwülýär. Käbir formulalar daşky gurşaw galyndylarynyň azalmagyna goşant goşup, kompost edilip bilner. Adaty gaplama materiallary bilen deňeşdirilende, sellýuloza esasly wariantlar köplenç pes uglerod yzy bolýar.
4.PPC
Polipropilen karbonat (PPC), polipropileniň häsiýetlerini polikarbonatyň häsiýetleri bilen birleşdirýän termoplastiki polimerdir. Bu adaty plastmassadan ekologiýa taýdan arassa alternatiwany hödürleýän bio esasly we biodegrirlenip bilinýän materialdyr. PPC kömürturşy gazyndan we propilen oksidinden emele gelýär we ony täzeläp bolýan we dowamly görnüşe öwürýär.PPC belli bir şertlerde biodegrirlenip bilner, wagtyň geçmegi bilen tebigy komponentlere bölünip, daşky gurşawa ýetirilýän täsiriň azalmagyna goşant goşar.
5.PHB
Polihidroksibutyrat (PHB) polihidroksiýalkanoatlar (PHAs) maşgalasyna degişli biodegrirlenip bilinýän we bio esasly poliesterdir. PHB dürli mikroorganizmler tarapyndan energiýa saklaýjy material hökmünde sintez edilýär. Biodürlüligi, täzelenip bilýän çeşmesi we termoplastiki tebigaty bilen bellidir, adaty plastmassadan durnukly alternatiwalary gözlemekde geljegi uly kandidat bolýar. PHB tebigy taýdan biodegrirlenip bilner, ýagny dürli gurşawdaky mikroorganizmler tarapyndan dargap biler, biodegrirlenip bilinmeýän plastmassalar bilen deňeşdirilende daşky gurşawa täsiriň azalmagyna goşant goşar.
6.Starch
Gaplamak pudagynda krahmal adaty plastmassadan ekologiýa taýdan arassa alternatiwalary hödürläp, durnukly we biodegrirlenip bilinýän material hökmünde möhüm rol oýnaýar. Ösümlik çeşmelerinden alnan krahmal esasly gaplama gaplama materiallarynyň daşky gurşawa täsirini azaltmak boýunça global tagallalara laýyk gelýär.
7.PBAT
PBAT, alifat-aromatiki kopolýesterleriň maşgalasyna degişli biodegrirlenip bilinýän we kompost polimerdir. Bu köptaraply material, has durnukly alternatiwany hödürläp, adaty plastmassa bilen baglanyşykly daşky gurşaw meselelerini çözmek üçin döredildi. PBAT ösümlik esasly iýmit zapaslary ýaly täzelenip bilýän çeşmelerden alynyp bilner. Bu täzelenip bilýän gözleg, çäkli galyndy çeşmelerine garaşlylygy azaltmak maksady bilen gabat gelýär. Aýratyn daşky gurşaw şertlerinde biodegrasiýa etmek üçin niýetlenendir. Mikroorganizmler polimi tebigy önümlere bölüp, plastik galyndylaryň azalmagyna goşant goşýar.
Biodegrirlenip bilinýän materiallaryň ornaşdyrylmagy dürli pudaklarda durnukly tejribä möhüm üýtgeşmäni görkezýär. Gaýtadan dikeldilýän çeşmelerden alnan bu materiallar, daşky gurşawa täsirini azaldyp, tebigy çüýremek ukybyna eýe. Belli mysallara polihidroksiýalkanoatlar (PHA), polilaktiki kislota (PLA) we polipropilen karbonat (PPC) degişlidir, bularyň her biri biodegrasiýa, täzelenip bilýän çeşme we köpugurlylyk ýaly özboluşly aýratynlyklary hödürleýär. Biodegrirlenip bilinýän materiallary gujaklamak, hapalanmak we çeşmeleriň tükenmegi bilen baglanyşykly aladalary çözüp, adaty plastmassa ekologiýa taýdan arassa alternatiwalaryň global itergi bilen gabat gelýär. Bu materiallar gaplamalarda, dokma önümlerinde we lukmançylyk enjamlarynda amaly tapýarlar, önümleriň ömrüniň ahyryna çenli göz öňünde tutulyp, tegelek ykdysadyýete goşant goşýar. Çykdajylaryň netijeliligi we uly göwrümli önümçilik ýaly kynçylyklara garamazdan, dowam edýän gözlegler we tehnologiki üstünlikler biodegrirlenip bilinýän materiallaryň ýaşaýyş ukyplylygyny ýokarlandyrmagy, has durnukly we ekologiýa taýdan geljegi ösdürmegi maksat edinýär.
Iş wagty: 07-2023-nji dekabry